Stanowisko systematyczne: Salmo

Rząd: śledziokształtne, Clupeiformes Goodrich, 1909

Rodzina: łososiowate, Salmonidae Bonaparte, 1832

Rodzaj: Salmo Linnaeus, 1758

Łosoś

Troć wędrowna

Cechy taksonomiczne

      Ciało łososia jest wrzecionowate, wydłużone, w okolicy tułowia szerokie, nieznacznie bocznie ścieśnione. Największa wysokość ciała znajduje się w okolicy płetwy grzbietowej i mieści się około 5 razy w długości całkowitej ryby. Szerokość ciała związana jest z kondycją, płcią i stanem fizjologicznym, jednak nie przekracza połowy największej wysokości ryby. Trzon ogona cienki, płetwa ogonowa u osobników młodocianych silnie wcięta (rys. 3), a u osobników starszych lekko wcięta (rys. 1). Głowa dość duża, a jej długość jest równa lub nieco większa od największej wysokości ciała i mieści się od 4,5 do 5 razy w długości całkowitej. Według Schechtla (1925) stosunek ten jest związany z płcią i dla samców wynosi l:4,55. a dla samic l:5,03. Stosunki te mogą ulegać pewny zmianom związanym z porą rozrodu i występującymi wówczas zmianami w kształcie ciała. Oko  duże stanowi od 14 do 19% długości głowy zależnie od wieku, płci i wielkości ryby. Paszcza obszerna, silnie uzębiona. Kość gómoszczękowa, maxillare u osobników dojrzałych płciowo sięga do tylnej krawędzi oka lub poza nią (rys. 4), u osobników młodocianych kość ta sięga do środka oka lub nieznacznie poza nie. Stosunek średnicy oka do długości kości gómoszczękowej dla osobników o długości ciała od 5,0 do 9,9 cm wynosi 1,06:l i odpowiednio dla osobnika o długości ciała od 10,0 do 14,9 cm 1,09:l,0 (Mills, 1971). Dorosłe samce mają bardziej wydłużoną głowę niż samice. Stosunek długości przedocznej do średnicy oka u samców wynosi 4,25:5,40, u samic 3,00:3,75 (Schechtel, 1925). W okresie rozrodu u samców pojawia się na dolnej szczęce hak z końcem skierowanym do tylu (rys. 5), co w niektórych przypadkach może utrudniać zamykanie pyska.

Cechy taksonomiczne

    Troć wędrowna kształtem ciała zbliżona jest do łososia, lecz jest nieco bardziej krępa, lekko bocznie spłaszczona, walcowata. Największa wysokość ciała wynosi od 16,9 do 23,3% długości całkowitej (Ewsin, 1976). Trzon ogona szerszy niż u łososia. Płetwa ogonowa u osobników młodocianych wcięta, a u osobników starszych zakończenie płetwy proste lub nawet wypukłe. Głowa dość duża, mieści się od 4 do 5 razy w długości całkowitej. U samców jest ona stosunkowo większa niż u samicy. Głowa samca mieści się 4,55 razy w długości całkowitej ryby, podczas gdy u samicy ten stosunek wynosi 5,03 (Schechtel, 1925). U troci z czterech rzek wpadających do Morza Białego długość głowy wynosi od 18,9 do 23,3% długości ciała (Ewsin, 1976). Podobnie jak u łososia, stosunki te mogą ulegać pewnym zmianom zależnie od płci, wieku i wielkości ryby. Paszcza obszerna. Kość gómoszczękowa sięga za tylną krawędź oka nieraz dość daleko. U osobników młodych o długości od 5,0 do 9,9 i od 10,0 do 14,9 cm, kość gómoszczękowa sięga za tylną krawędź oka i jej stosunek do średnicy oka wynosi dla odpowiednich przedziałów długości     l,20:l,0 i 1,27:1,0 (Mills, 1971). U osobników dorosłych samce mają bardziej wysmuklą głowę, jednak nie w tak znacznym stopniu jak u łososia. Widoczne to jest w stosunku średnicy oka do długości przedocznej, który dla samców wynosi od 2,8 do 4,0 a dla samic od 2,0 do 2,6 (Gąsowska, 1962). W okresie tarta u samców na dolnej szczęce pojawia się hak, który nie jest tak wyraźny jak u łososia i nie jest zakrzywiony do tylu.

Ubarwienie

   Osobniki dorosłe w okresie pobytu w morzu mają barwę srebrną; dolną część brzucha jasnosrebrzystą, boki srebrzyste, grzbiet ciemnosrebrzysty, oliwkowosrebrzysty, niebieskawo-popielato-srebrzysty lub brązowosrebrzysty. Na bokach ciała występują niezbyt liczne czarne plamy, najczęściej w kształcie litery X, które za płetwą grzbietową występują tylko ponad linią boczną. Na kościach pokrywowych widoczne plamy okrągłe lub nerkowate. Na płetwie grzbietowej i tłuszczowej brak plam. W okresie wędrówki tarłowej ubarwienie zmienia się ze srebrnego na oliwkowoszare, ciemnobrązowe, zielonkawooliwkowe, żółtawe. Również może występować zabarwienie o odcieniu czerwonym. Samce mogą mieć na bokach ciała i głowie czerwone plamy. Ogólnie samce są bardziej jaskrawo ubarwione, natomiast samice mają ubarwienie bardziej szare.

   Osobniki młodociane w okresie życia rzecznego mają ubarwienie zbliżone do pstrąga potokowego, jednak ogólny ton ubarwienia jest zielonkawy lub oliwkowozielonkawy. Brzuch jasny, mlecznożółty, boki ciemniejsze, ciemnozielon-kawo-żółte, przechodzące stopniowo w coraz ciemniejszą tonację w kierunku grzbietu, który jest ciemny. Ciało pokryte jest czarnymi i czerwonymi plamami. Na bokach ciała występują duże owalne ciemne plamy narybkowe w liczbie 7-13 na każdym boku. Między owalnymi plamami występuje czerwona plamka. Na płetwie tłuszczowej brak czarnych plam i czerwonej obwódki. Wiosną narybek zmienia zabarwienie na srebrzyste i staje się zdolnym do spływania do morza, są to już tzw. smolty. Odróżnienie łososia od troci jest trudne i w celu dokładnego określenia należy brać pod uwagę przede wszystkim cechy przeliczalne.

Ubarwienie

    Ubarwienie osobników w okresie pobytu w morzu jest, podobnie jak u łososia, srebrne. Brzuch jasnosrebrzysty, boki srebrzyste, w kierunku grzbietu przechodzą stopniowo w barwę ciemnosrebrzystą, oliwkowosrebrzystą. Na bokach ciała występują dość liczne czarne plamy zaokrąglone, często w kształcie litery X. Na głowie występują ciemne, okrągłe bądź owalne plamy.U osobników młodszych plamy te mogą być koloru ciemnobrązowego. Mogą one występować na całym ciele zarówno nad, jak i pod linią boczną oraz tak w przedniej, jak i tylnej części. Chełkowski (1970) podaje, że u troci z rzek pomorskich obserwował: na tułowiu nad linią boczną od 4 do 205 plam, pod linią boczną od 3 do 108 plam, na trzonie ogona nad linią boczną od 0 do 43 plam, pod linią boczną od 0 do 27 plam, na bokach głowy od 0 do 28 ciemnych plam. Plamy te występują na płetwie grzbietowej i tłuszczowej. W okresie tarła ubarwienie zmienia się na brązowe, ciemnobrązowe, ciemnoszare, zwłaszcza w partiach brzusznych. Mogą występować różowe plamy, szczególnie u samców.

    Osobniki młodociane w okresie życia rzecznego mają ubarwienie bardzo zbliżone do ubarwienia pstrąga potokowego, toteż rozróżnienie form młodocianych tych gatunków jest prawie niemożliwe. Ogólne ubarwienie młodych troci jest brązowe lub jasnobrązowe. Brzuch jest jaśniejszy, mlecznożółty. Boki ciała żóttobrązowe, przechodzące w brązowe, w kierunku grzbietu ciemniejące. Grzbiet brązowy bądź ciemnobrązowy. Na bokach ciała czarne i czerwone plamki. Czarne plamki występują także na kościach pokrywających głowę i na płetwie grzbietowej. Na płetwie tłuszczowej widoczne ciemne plamy, a jej końcowe partie są czerwono zabarwione. Płetwy piersiowe, brzuszne i odbytowa jasno-żółto-mleczne, nieraz z szarym tłem. W okresie życia rzecznego na bokach ciała występują duże szare owalne plamy narybkowe w liczbie od 9 do 14. Między nimi mogą występować czerwone plamki. W okresie wiosennym u części młodych troci następuje zmiana ubarwienia na srebrzyste. Wskutek zachodzących w nich zmian fizjologicznych, spływają do morza. Zwane są wówczas smoltami. W ubarwieniu troci mogą występować, oprócz już opisanych, inne różnice związane z warunkami środowiska i stanem fizjologicznym ryb.

Cechy przeliczalne

    Charakterystyczny jest u łososia układ kości wieczka skrzelowego (rys. 4). Kość przedpokrywowa nie styka się na całej długości z kością pokrywową, gdyż częściowo między nie wchodzi kość międzypokrywowa i je rozdziela. Blaszka lemieszowa pięciokątna nieuzębiona, trzon uzębiony jednym szeregiem zębów. U starszych osobników zęby mogą począwszy od tylnych wypadać. Promieni w błonie podskrzelowej od (9) 11 do 12. Na pierwszym łuku skrzelowym wszystkie wyrostki filtracyjne są  ostre i cierniste. Wartość cech merystycznych jest dość zmienna, dlatego została szerzej opisana przez różnych autorów i zestawiona w tabeli 2. U łososiowatych poza szeregiem łusek leżących nad linią boczną, a pod płetwą grzbietową, liczy się jeszcze szeregi leżące pod płetwą tłuszczową. U łososia jest od 11 do 15 szeregów. Łuska łososia  jest cykloidalna bezpromieniowa, z odkładającymi się koncentrycznie sklerytami w okresie życia rzecznego wokół przesuniętego nieco centrum (rys. 6). Okres życia w morzu zaznaczony jest niepełnymi pierścieniami wokół łuski. Wyrostków pylorycznych od 40 do 74.

Cechy przeliczalne

    Podobnie jak u łososia, tak i u troci charakterystyczny jest układ kości wieczka skrzelowego. Kość pokrywowa, podpokrywowa i międzypokrywowa stykają się w jednym miejscu z kością przedpokrywową. Blaszka lemiesza trójkątna z od 2 do 6 zębami, a na trzonie l lub 2 szeregi zębów. U troci rzek pomorskich na blaszce lemiesza występują od 2 do 3 zębów, a na trzonie do 7 zębów w jednym szeregu (Chełkowski, 1970). Zęby te mogą u starszych osobników wypadać. Pierwsze wypadają zęby położone w tylnej części lemiesza. Liczba promieni w błonie podskrzelowej wynosi od 9 do 12. Pozostałe cechy przeliczalne zestawiono w tabeli 3. Liczba łusek w szeregu poprzecznym, liczona u ryb łososiowatych od linii bocznej do płetwy tłuszczowej wynosi od 14 do 19, a u troci rzek pomorskich od 14 do 18 (Chełkowski, 1970). Łuska troci jest cykloidalna, z kształtu podobna do łuski łososia, bezpromieniowa (rys. 7). Wyrostków pylorycznych u troci jest od 40 do 66.